Yazan: Şaban İbrahim Göksal
Giriş
2008 yılı dünya krizi devlet paralarına ve onu kontrol edip, yönetenlere karşı güveni bitirdi. Satoshi Nakamoto kriz sonrası yayınladığı white paper’da krizin nedenini parayı yöneten finans kuruluşlarının aç gözlülüğüne ve parayı kontrol eden devletlerin vurdumduymazlığına bağladı. Aynı white paperda Nakamoto Bitcoin isimli kripto olarak tabir ettiğimiz blockchain teknolojisi vasıtasıyla şifrelenmiş bir para birimini tanıttı. O gün Nakamoto zincirin ilk halkasını oluşturdu. O gün çok anlaşılmasa da Satoshi Nakamoto’nun insanlık tarihine sunduğu bu teknoloji parayı ve onunla ilişkisi olan bütün enstrümanları içine çekip bir devrime dönüşecekti. İlk halka sonrası her geçen gün yeni halkalar eklenmeye devam ediyor blockchain devrimine. Bir girişim bu teknolojinin hızı ve güvenini alıp ödeme ve transfer sistemi kurdu, başka bir girişimci bu teknolojinin güvenilirliğini alıp sözleşme sistemi kurdu derken bu günlerde herkesin dilinde olan NFT’ler ortaya çıktı.
NFT Nedir?
Non Fungible Token (Gayri misli jeton) en kısa tanımıyla başka bir eşi daha bulunmayan dijital varlıklardır. Koleksiyoner ürünlerinden sanal ayakkabılara, sanal oyun içeriklerinden dijital mülklere, eşsiz olan birçok dijital varlığı temsil etmektedir. NFT’ler blok zincir teknolojisi kullanılarak, büyük çoğunlukla Ethereum token standartlarıyla üretilmektedir. Ancak kripto para birimlerinin aksine Ethereum’un ERC-20 standardında değil, ERC-721 ve ERC-1155 standartlarında işlem görmektedirler.
NFT’leri özgün kılan diğer sanal ürünlerin aksine misli olarak kopyaları üretilememektedir. Üreticisi Ethereum zinciri üzerinde halkasını oluşturduğunda sadece kendi cüzdanında oluşmakta değiş tokuş veya satış işlemi gerçekleştirdiğinde tokene sahip olan kişinin cüzdanından diğer kişinin cüzdanına tokenize olmaktadır. NFT konusu anlatılırken uzmanlar genellikle elektronik kitaplar örneğini verir. Yazar kitabı yazdıktan sonra elektronik ortamda kitabın binlerce kopyası o kitabı edinen kişilere ulaşmakta ve her işlemde yeni bir kopya oluşmakta ama NFT ile oluşturulmuş bir ürün elektronik kitap gibi sanal bir şekilde oluşturulmuş olsa da hep tek bir tane olarak kalıyor. Ne kadar fazla işlem yapılırsa yapılsın blockchain teknolojisi sayesinde bu işlemler yeni bir kopya oluşturulmadan orijinal ürün vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir.
NFT’ler bize Mona Lisa’nın hızlı, güvenli ve az maliyetli bir şekilde transferini sağlıyor. Mona Lisa örneği üzerinde devam edersek eğer Mona Lisa tablosu gayri misli bir mal, zamanında Leonardo da Vinci asistanını resmetti ve şuan dünyanın en değerli sanat eserlerinden birisi. Bu tablonun güvenliğini sağlamak için milyonlarca dolarlar harcanıyor. Bazı zamanlar transferini gerçekleştirmek için günlerce en ince ayrıntılarına kadar çalışılıyor ve bir noktadan başka bir noktaya transferi gerçekleştiriliyor. NFT ile oluşturulmuş bir sanat eserinin güvenliği blockchain teknolojisi sayesinde sağlanıyor ve eminim ki Mona Lisa’dan daha iyi korunabiliyor ve ücretsiz olarak, transferi birkaç saat sürüyor çok küçük transfer ücretlerine. NFT bize geleceğin Mona Lisa’larını gerektiğinde en iyi şekilde korumayı, çok az ücretlere kısa süre içinde transfer etme imkanını sağlıyor. Bu teknolojiye sadece sanat eserleri gözüyle bakmamak lazım zamanı geldiğinde bilim insanları bilimsel çalışmalarını saklamak, korumak ve kolayca transfer yapabilmek için kullanacak. İnsanlar saklamak istediği koleksiyon değeri taşıyan varlıklarını bu teknoloji vasıtasıyla saklayabilecek ki şuan NFT ile oluşturulmuş spor kartları saklanıp güvenli bir biçimde transfer ediliyor.
NFT nasıl alınır ve transfer edilir?
NFT alabilmek için NFT’lerin satıldığı borsalar ile cüzdanın bağlantısının kurulması gerekiyor. Bu cüzdanlarda NFT’ler ve onları almak için kullanılan kripto paralar muhafaza ediliyor. NFT alabilmek için alıcının Ethereum coine sahip olması gerekiyor. Buda kripto para satan birçok borsadan alınabilir. Fakat şuan Amazon ve Ebay normal fiat para birimleri ile NFT alımı ve satımı yapabilmek için sistemlerini geliştiriyorlar. İlerleyen zamanlardan Amazon’nun web sitesine girip kredi kartımızla çok kolay bir biçimde NFT ile oluşturulmuş bir tabloyu alıp daha sonra onu cüzdanımıza transfer edip muhafaza edebileceğiz. Ebay olayı daha ileri götürüp sanal olmayan sanat eserlerinin de satışını yapıp onun NFT’sini cüzdanda muhafaza etmeyi ürünün kendisinin ise teslimatını yapmayı planlıyor. NFT’nin satım işlemi alıcı ve satıcı arasında smart contract yöntemi ile gerçekleştiriliyor. Alıcı NFT’nin satıldığı bir borsada almak istediği ürünün işlemini başlattığında alıcı ve satıcı arasında bir smart contract gerçekleşiyor ve işlem tamamlandığında satıcıya token alıcıya ise ilgili sanat eseri ulaşıyor. Transfer işlemi ise yine alım işlemi gibi alıcı ve satıcı cüzdanları arasında sanki token transferi gerçekleşiyormuş gibi NFT ile oluşturulmuş ürünün transferi gerçekleşiyor.
Sonuç
Satoshi Nakamoto o gün o white paper’ı yazarken sadece bankları ve devletleri aradan çıkarıp daha güvenli bir para oluşturmak istedi ama aslında yıllardır finans siteminin dört gözle beklediği devrimin ilk kıvılcımlarını başlattı. Ardından gelen adımlar o devrim için itki gücü oldu ve blockchain teknolojisini bugünlere getirdi. NFT’lere sadece bir trend gözüyle bakmamak gerekiyor, NFT’ler bize varlıklarımızı korumayı ve onları kolayca güvenli bir biçimde transfer edebilme imkanını veriyor. Hep beraber yaşayıp göreceğiz bu teknoloji hayatımıza daha nasıl kolaylıklar sağlayacak ve blockchain devrimi nerelere kadar ulaşacak…
------------------
Kaynaklar
· Tokenized: The Law of Non-Fungible Tokens and Unique Digital Property (Indiana Law Journal/ Joshua Fairfield)