Yazan: Şaban İbrahim Göksal
Giriş
Teknoloji hayatlarımızı da arkasına katıp hızlı bir şekilde gelişiyor ve hayatlarımızı değiştiriyor. Kimisi değişim dese de teknoloji ile başlayan bu değişime ben devrim demek istiyorum, bu devrimin başlangıç düdüğü 17. Yüzyılın sonlarında 18. Yüzyılın başlarında ortaya çıkan buhar makinesi ile çaldı. Buhar makinesi ardından içten yanmalı motorların icadı ardından elektrik derken internet teknolojisi bir anda hayatlarımızın merkezine yerleşti. Önceleri kurumlara, şubelere giderek yaptığımız işlemleri artık bir tuş ile yapabiliyoruz internet bankacılığı veya elektronik devlet, eğitim almak için artık okullara gitmemize gerek kalmadı akıllı cihazlarımız vasıtası ile eğitimlerimizi evlerimizden alabiliyoruz uzaktan eğitim, artık devletlerin tonlarca kilogram kağıtlar kullanıp para basmalarına gerek yok tek bir tuşla milyarlarca dolar basıp anında piyasaya sürebilirler kripto paralar. Peki ama hayatlarımızdaki her şey internet devrimine bu kadar uyum sağlayabildi mi, mesela demokrasi bu devrime ne kadar uyum sağlayabildi, artık seçimler de internet üzerinde yapılabiliyor mu? Devletlerin bastığı o kripto paralar ne kadar güvenli yada tek tuşla yaptığım para transferi, finansal piyasa işlemleri anlatıldığı kadar güvenli mi?
Blok Zinciri Teknolojisi
Blok zinciri, bir ağdaki işlemlerin daimi bir şekilde kaydedilmesini sağlar. Sistem veri tabanına benzer ancak geleneksel uçtan uca yerine merkezi olmayan bir hesap defteri kullanarak ağdaki her bir katılımcının kendilerine ait bir hesap defteri kopyasına sahip olmalarını ve tüm işlemleri görebilmelerini sağlar. Her bir blok, bir önceki blokla ilişkilendirilmiş ve şifrelenmiş bir referansla korunmaktadır, bu nedenle sisteme saldırıda bulunmak ya da hacklemek oldukça zordur.
Blok zinciri her sözleşmenin, işlemin, işin ve ödemenin tanımlanacak, doğrulanacak, depolanacak ve paylaşılacak şekilde dijital olarak kaydedildiği ve imzalandığı bir dünya olarak düşünebiliriz. Bu sistemde her bir değişiklik konsensüs gerektirdiğinden blok zincirinin her bir adımı şeffaf ve güvenli. Bu durum sistemin yüksek seviyede güvenilir olmasını sağlarken gerek riskleri gerekse aracı ihtiyacını ortadan kaldırıyor.
Elektronik Oy Kullanımı
Avrupa’nın 2000 yılından beridir denemelerini yaptığı elektronik oylama sistemini ilk kullanan devlet Estonya oldu. Estonya vatandaşları 2005 yılında çipli kimlik kartları vasıtasıyla oy kullanacakları web sitesine girdiler ve oylarını kullandılar. Bu seçimlerde internet üzerinde oy kullanan kitlenin oranı yüzde 33’lerin üzerindeydi. Daha sonra gerçekleşen seçimlerde ise bir adet sim kartı vasıtasıyla mobil cihazları üzerinden de oy kullanma kabiliyetine erişti Estonya vatandaşları. Estonya’dan sonra diğer Avrupa ülkelerinde, Kanada’da hatta nüfusu aşırı derecede kalabalık olmasına rağmen Hindistan’da da elektronik ortamda oy kullanıldı. Vatandaşları ve yönetimleri endişelendiren elektronik ortamda oy kullanılması değil hatta tam tersine elektronik ortamda oyların kullanılması zaman ve para tasarrufunu sağlar ayrıca seçimlere katılım oranını da arttırır. Endişeler ise bu seçimlerin güvenliği ve seçimlere erişim. Vatandaşlar bir kereye mahsus mu sisteme bağlanacak, oylarını kullandıktan sonra geri çekme şansları olacak mı, ne tür bir giriş prosedürü uygulanacak ve bu prosedür ne kadar güvenli ve en önemli soru ise bu oyların gizliği nasıl sağlanacak, manipülasyonunun önüne nasıl geçilecek?
Elektronik Oylama İçin Kullanılan ve Kullanılabilecek Sistemler
Elektronik oylamanın yapılabilmesi için şuan iki sistem üzerinde tartışılıyor birisi; merkezi bir veri tabanı üzerinde oluşturulmuş her oylama sonrası verilerin toplandığı merkeziyetçi sistem, diğeri ise blok zinciri vasıtasıyla oluşturulmuş ve her zincirin bir merkez olduğu sistem. Yukarı ki paragraflarda elektronik oylama ve bu işleme karşı duyulan endişelerden bahsettim, bu endişelerden en önemlisi ise güvenlik endişesi. Konuyu tartışan uzmanlar merkeziyetçi sistem üzerine kurulacak elektronik oylamanın güvenlik açığı doğuracağı kanısına sahip. Tek bir veri tabanı ve sistem gerçekleştirilecek siber saldırılara karşı ne kadar iyi korunabilir. İşte burada devreye diğer sistem giriyor blok zinciri. Tek bir sistemde verilerin saklanması yerine binlerce bloktan oluşmuş bir zincir üzerine inşa edilecek elektronik oylama sisteminin daha güvenli olacağını savunuyorlar.
Blok Zincir Altyapısına Sahip Elektronik Oylama Sistemi
Yukarı ki paragraflarda blok zincirinin çalışma mantığını kısaca anlattım. Bu altyapıya sahip elektronik oylama sistemine oy kullanacak vatandaşlar sahip olduğu elektronik çipli kimlik kartları veya sadece kendilerine ait biyometrik veriler vasıtasıyla girecekler. Sisteme girip, oylarını kullanıp kaydettikten sonra tekrar kullanma şansları olmayacak. Sistemde oy kullanım işlemi gerçekleştiğinde bir halka zincire eklenecek ve kendisinden önceki halkaya kendi verisini işleyerek bağlanacak, bu işlem her oy kullanımında tekrarlanacak. Bu sayede bütün halkalar sanki bir merkezmiş gibi kendisinden önceki ve sonraki halkaların verilerini kendi içlerinde taşıyacaklar. Blok zincir altyapısına sahip elektronik oylama sistemine saldırabilmek için bütün halkalara saldırmak gerekiyor çünkü her bir halka kendisinden önceki ve sonraki verileri sanki merkezi bir sistemmiş gibi içerisinde barındırıyor. Bütün halkalara aynı anda saldırıp bu verileri ele geçirmek veya değiştirmek her bir halka kendi içinde bir merkez olduğu için imkânsız bu nedenle uzmanlar blok zinciri teknolojisi ile elektronik oylamada güvenlik probleminin çözülebileceğine inanıyorlar.
Sonuç
Bir Çin atasözü der ki; “değişim rüzgârı esmeye başlayınca bazıları duvar inşa eder, bazıları ise rüzgâr değirmeni.” Teknoloji hayatlarımız için bir devrime dönüştü. Biz, ya bu devrime duvar inşa edip boş bir çabayla karşı duracağız ya da yel değirmeni ile o devrimden faydalanacağız. Teknoloji yanında iyilikler, güzelliklerle birlikte tehlikelerde getirdi, getiriyor ve getirecek önemli olan o güzelliklerle tehlikeleri bertaraf edebilmek. Elektronik oylama sisteme devletlere para ve zaman tasarrufu, seçimlere yüksek katılıma olanağı sağladığı gibi güvenlik tehlikesi de doğuruyor; bizim yapmamız gereken teknolojinin bize getirdiği bu yeniliği, güzelliği alıp tehlikeleri ise yine teknoloji ile bertaraf etmek…
------------
Kaynakça
3. Secure Digital Voting System Based on Blockchain Technology, Kashif Mehboob Khan/ Muhammad Mubashir Khan ( NED UNIVERSITY OF ENGINEERING AND TECHNOLOGY), Junaid Arshad (UNIVERSITY OF WEST LONDON)
4. Blockchain for Digital Goverment, JRC Scinence for Policy Report, European Commission