YENİ KORONAVİRÜS (COVID-19) SALGINININ EKONOMİK VE SOSYAL HAYATA ETKİLERİNİN AZALTILMASI HAKKINDA KANUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN İLE GETİRİLEN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER
17.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7244 sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (7244 Sayılı Kanun) uyarınca, Covid-19 nedeniyle alınan önlemlere ilişkin birçok konuda önemli düzenlemeler yapılmıştır Bu düzenlemelerden bazılarına İş Hukuku ve Ticaret Hukuku açısından aşağıda değinilmiştir:
I. İŞ HUKUKU AÇISINDAN
I.I İş ve Hizmet Sözleşmelerinde Fesih Yasağı ve Ücretsiz İzne Dair Düzenlemeler
7244 Sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler uyarınca madde 9 kapsamında 4857 sayılı İş Kanununa geçici madde eklenmiştir.
İş Kanunu kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın, her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, 17.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süreyle, işveren tarafından feshedilemeyecektir. Söz konusu düzenlemenin tek istisnası İş Kanunu’nun 25. maddesinin 1’inci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler olup; bu hallerin ve sebeplerin varlığı halinde işveren, iş veya hizmet sözleşmesini feshedebilecektir.
17.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecek ve ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyecektir. Ücretsiz izin için işçinin onayı gerekip gerekmediğine dair 7224 sayılı Kanun’da bir hüküm bulunmamaktadır. Kanaatimizce düzenlemenin işçiye haklı sebeple fesih hakkı vermemesinden, işverenin onay beklemeksizin tek taraflı olarak ücretsiz izin uygulamasını gerçekleştirebileceği sonucuna varılabilir.
17.04.2020 tarihinden itibaren 3 aylık süre içerisinde iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilecektir. İş Kanunu’nun 25. maddesinin 1’inci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin ve benzeri sebeplerin varlığı halinde işveren, iş veya hizmet sözleşmesini idari yaptırımla karşılaşmaksızın feshedebilecektir.
Cumhurbaşkanı, yukarıdaki düzenlemelere ilişkin fesih yasağı ve azami ücretsiz izin sürelerini altı 6 aya kadar uzatmaya yetkili kılınmıştır.
I.II Kısa Çalışma Başvurusu ve Nakdi Ücret Desteği
7224 Sayılı Kanun madde 8 kapsamında 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na geçici madde eklenmiştir. Söz konusu düzenleme ile Covid-19 sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilebilecektir. İşveren tarafından yapılacak hatalı bildirim doğrultusunda fazla veya yersiz ödeme yapıldığı durumda ise, ödemeler yasal faizi ile işverenden tahsil edilebilecektir.
7224 Sayılı Kanun madde 7 kapsamında İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenmiş olan geçici madde uyarınca; işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15.03.2020 tarihinden sonra, İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 51. maddesi kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, 3 aylık süreyi (sürenin yetkili makamlarca uzatılması halinde uzatılan süreyi) geçmemek üzere, ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, günlük 39,24 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilecektir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmayacaktır.
Covid-19 sebebiyle ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
Sosyal ve Güvenlik Bakanlığı, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye, ayrıca ilgili maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkili kılınmıştır.
II. TİCARET HUKUKU VE ŞİRKETLER HUKUKU AÇISINDAN
II.I Şirketlerce Kâr Payı Dağıtımına İlişkin Kısıtlamalar
7224 Sayılı Kanun’un 12. maddesi uyarınca 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na sermaye şirketlerinin kâr dağıtımına ilişkin olarak geçici madde eklenmiştir. Söz konu düzenleme kapsamında, Covid-19 salgınının ticari ve ekonomik hayat üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak hedeflenmiştir.
Türk Ticaret Kanunu’na yeni eklenen geçici madde 13 uyarınca ; sermaye şirketlerinde, 30.09.2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilecektir. Geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecektir. Bu sınırlamalar ile şirket kaynaklarının nakit kar dağıtımı suretiyle azaltılması önlenmeye çalışılmıştır. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu hüküm uygulanmayacaktır.
Cumhurbaşkanı, kar payı dağıtım yasağına ilişkin olarak 30 Eylül’de bitecek süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya yetkili kılınmıştır.
Geçici Madde 13’ün ikinci fıkrası uyarınca; genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler 30.09.2020 tarihine kadar ertelenecektir.
7224 Sayılı Kanun ile getirilen geçici maddeye ilişkin istisnalar ile usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkili kılınmıştır.
II.II Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu
7224 Sayılı Kanun madde 14 ile 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da da düzenlemelere gidilmiştir. Düzenleme kapsamında, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacaktır. Ayrıca, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulması yasaklanmıştır.
Düzenlemeler kapsamında; üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla yetkili Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulacaktır.
Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a getirilmiş bu yeni hükümler kapsamında, fahiş fiyat artışı yapanlara on bin Türk lirasından yüz bin Türk lirasına kadar; piyasada darlık yaratıcı, serbest rekabeti bozucu veya tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunanlara ise elli bin Türk lirasından beş yüz bin Türk lirasına kadar idari para cezası uygulanacaktır. Öngörülen idari para cezalarını uygulama yetkisi Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’na ait olacaktır.
III. EK DÜZENLEMELER
Dernek ve Kooperatif Genel Kurul Toplantılarına İlişkin Düzenlemeler
7224 Sayılı Kanun’un 2(1)(ç) maddesi uyarınca, dernekler tarafından verilecek bildirim ve beyannameler ile dernek genel kurul toplantıları 31.07.2020 tarihine kadar ertelenmiştir. Bu sürenin 3 aya kadar İçişleri Bakanı tarafından uzatılabileceği de düzenlenmiştir. -Yukarıda anılan hüküm doğrultusunda ertelenen genel kurul toplantılarının, ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacağı düzenlenmiş olup, bu esnada derneğin mevcut organlarının (Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu gibi zorunlu organlar ve varsa diğer organların) görev, yetki ve sorumluluklarının erteleme süresi boyunca ve erteleme süresinin sona ermesini takiben yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar devam edeceği belirtilmiştir.
7224 Sayılı Kanun’un 2(1)(d) maddesi uyarınca, Kooperatifler Kanunu kapsamındaki genel kurul toplantılarının da 31.07.2020 tarihine kadar erteleneceği düzenlenmiş ve yine bu sürenin de ilgili Bakan tarafından 3 aya kadar uzatılabileceği hüküm altına alınmıştır. Dernekler için getirilen düzenlemeye benzer şekilde ertelenen kooperatif genel kurul toplantıları da ertelemenin sona erdiği tarihten itibaren 3 ay içinde yapılacak olup, kooperatifin mevcut organlarının (Genel Kurul, Yönetim Kurulu ve Denetçiler) görev, yetki ve sorumlulukları erteleme süresi boyunca ve ertelemenin sona ermesinden sonra yapılacak ilk genel kurul toplantısına kadar devam edecektir.
Dernek ve kooperatiflere ilişkin olarak getirilen yukarıdaki düzenlemeler 10.03.2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
Sonuç olarak 17.04.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7224 Sayılı Kanun ile pek çok sektörü etkileyebilecek nitelikte düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Yukarıda bahsedildiği üzere Bakanlıklar ve düzenleyici kurumlar yetkili kılınmıştır. İlgili kurumların önümüzdeki günlerde atacağı adımlar belirleyici olacağından gelişmelerin dikkatle takip edilmesi önem taşımaktadır.
Derleyen:
Stj. Av. Girayhan OCAK
Comments